Là bệnh do virus khu trú ở hạch gối của dây thần kinh trung gian Wrisberg, tức là dễ cảm giác của dây VII, từ hạch này nó có thể lan tran đến các hạch đồng loại khác hoặc dây thần kinh khác.
Dây thần kinh trung gian có 3 nhánh lớn:
- Nhánh chi phối cho cảm giác ở vùng Ramsay-Hunt: Loa tai, gờ bình tai, gờ đối bình, ống tai ngoài và mặt ngoài của màng nhĩ và mặt ngoài của dái tai.
- Nhánh vị giác phụ trách 2/3 trước lưỡi, kèm theo nhánh phó giao cảm phu trách tuyến dưới lưỡi và dưới hàm.
- Nhánh thần kinh đá nông lớn đi về hạch chân bướm khẩu cái (xuất tiết nước mắt) và thần kinh đá nông bé đi về hạch tai.
Virus gây bệnh có tên Varicela Zorter Virus (VZV), 1 điều đặc biệt người ta cũng đã tìm thấy virus này ở nước mắt của bệnh nhân được chẩn đoán là liệt mặt Bell (30%) nhờ phản ứng khuyếc đại gen, như vậy sự nhiễm virus này có thể gây ra liệt mặt mà không có các triệu chứng khác đi kèm.
- Triệu chứng
Cơ năng
- Đau tai: Đau rất nhiều, bệnh nhân có cảm giác bỏng rát và nhức tai, đau có thể lan ra thái dương, ra gáy. Đau từng cơn kéo dài nhiều ngày, đau làm cho bệnh nhân khó nuốt.
- Ngoài ra nó còn kết hợp với ù tai, nghe kém, chóng mặt, méo miệng xảy ra cùng bên.
Thực thể
- Mụn nước không nhiều lắm to bằng đầu đinh ghim, chứa nhiều dịch vàng chanh hoặc nâu, nằm rải rác ở vùng Ramsay-Hunt, da ở xung quanh mụn nước nề đỏ và đau, đặc điểm của mụn nước là kín đáo mọc theo đường đi của dây thần kinh và chóng tan, sau vài hôm mụn nước sẽ biến mất và để lại vảy lốm đốm trắng
- Soi tai: khó khăn vì da của ống tai thường phù nề và đau, màng nhĩ xung huyết đỏ và đôi khi có cả mụn nước
- Liệt mặt: Xuất hiện sau khi mụn nước đã hình thành, liệt mặt theo kiểu liệt mặt ngoại biên, không có sự liên quan giữa mức đô liệt và mụn nước
- Ngoài ra còn có các triệu chứng khác: Rối loạn vị giác ở 2/3 trước lưỡi, mụn nước ở trụ trước Amydal, hạch trước gờ bình tai hoặc xung quanh tai, nước não tuỷ có thể có tế bào lympho.
Bệnh diễn biến trong vòng 1 vài tuần lễ nhưng triệu chứng đau có thể kéo dài lâu hơn, có khi biến thành đau dây thần kinh khó điều trị.
- Thể lâm sàng
- Thể không đầy đủ: Trong thể thiếu sót này tế bào lympho trong nước não tuỷ luôn tăng
- Thể tổn thương dây VIII
Ngoài những triệu chứng đã kể trên bệnh nhân kèm theo các triệu chứng của ốc tai (điếc, ù tai), các triệu chứng của tiền đình (chóng mặt)
- Thể phối hợp
Thường phối hợp với liệt dây V: bệnh nhân đau ở nửa bên mặt, đau từng cơn chớp nhoáng và có mụn nước ở phần trên amydal
Cũng có thể phối hợp với dây IX làm cho bệnh nhân nuốit đau
- Chẩn đoán
Chẩn đoán xác định
Dựa vào tam chứng: Mụn nước, đau tai, liệt mặt
Chẩn đoán phân biệt
- Bệnh Ecpet: Mụn nước mọc lung tung không theo sự phân bố của dây thần kinh, da xung quanh mụn nước không đỏ, khi mụn nước bay đi không để lại sẹo
- Viêm ống tai ngoài lan toả: Toàn bộ ống tai ngoài nề đỏ, đau, không có mụn nước, không liệt mặt và tế bào lympho trong nước não tuỷ không tăng
- Liệt mặt do lạnh: bn không đau tai, không có mụn nước
- Điều trị
- Corticoid: Prednisolon, medexa…được dùng 7-10 ngày và giảm liều dần
- Kháng virus: Acyclovir (Zovirax), trường hợp viêm cấp dung 800mg/lần dung 5 lần/ngày và dung 7-10 ngày
Trường hợp viêm mạn tính chống tái phát dùng liều 400mg/ ngày và dùng 12 tháng
- Kháng histamine làm giảm các triệu chứng tiền đình
- Thuốc bổ thần kinh B1, B12 và các thuốc điều trị triệu chứng
- Làm thuốc tai tại chỗ, châm cứu
Protection